| «ԶՍՐԲՈՅ
ԽԱՉԻՆ ՄԵԾ ԵՒ ԿԱՐՈՂ ԶՕՐՈՒԹԻՒՆ
ԱՆՁԱՆՑ ՄԵՐՈՅ Ի ՏԵԱՌՆԷ ԽՆԴՐԵՍՑՈՒՔ»
ԽԱՉԻ ՕԾՈՒՄ ԱՌԱՋՆՈՐԴ ՍՐԲԱԶԱՆԻ ՁԵՌԱՄԲ
«Եթե ոչ Տէր շինէ զտուն,
Ի նանիր վաստակին շինողք նորա,
Եթե ոչ Տէր պահէ զքաղաք, Ընդունայն տքնին պահապանք նորա»:
ՇԱՐԱԿՆՈՑ
  արտի
23-ին, Շիրակի թեմի Առաջնորդ Տ. Միքայել արքեպս. Աջապահյանի ձեռամբ,
կատարվեց Անիի տարածաշրջանի Սարակապ գյուղի 7-րդ դարի Ս. Աստվածածին
եկեղեցու խաչի օծման արարողությունը:
ՍԱՐԱԿԱՊԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԻՑ
Սարակապը Շիրակ աշխարհի հին բնակավայրերից է: Թե ինչպիսի անվանում
է ունեցել նախկինում, հայտնի չէ: Ենթադրվում է, որ այն, մոնղոլական
արշավանքների հետեւանքով, ավերվել եւ ամայացել է 1827-30 թթ: Սարակապում
հաստատվել են Մուշից, Ալաշկերտից եւ Սասունից գաղթած հայերը: Գյուղն
սկզբում կոչվել է Բոզդողան, ապա 1940 թ. վերանվանվել Սարակապ: Հարավային
սահմաններում կան, Ք. Ա. երկրորդ հազարամյակին պատկանող, կիկլոպյան
եւ ուրարտական բերդապարիսպների մնացորդներ՝ շարված անմշակ խոշոր
քարերով, առանց կրաշաղախի:
ՍՈՒՐԲ ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ ԵԿԵՂԵՑԻՆ
Աղոթատունն իր տեսակով եզակի կառույցներից է եւ գտնվում է գյուղամիջում:
Շարված է սեւ տուֆի սրբատաշ քարով ու կրաշաղախով: Հիմնադրման ժամանակն
անհայտ է պատմությանը, սակայն առանձնակի հետաքրքրություն է ներկայացնում
ճարտարապետական լուծումներով: Եկեղեցու հատակագծային, ծավալա-տարածական
եւ կառուցողական ձեւերը համոզիչ կերպով փաստում են, որ այն պետք
է կառուցված լինի մինչեւ 10-րդ դարը:
 Ակնհայտ
է նաեւ ավերման ժամանակը: Հետաքրքիր է եկեղեցու հայտնաբերման պատմությունը:
Այն երկար ժամանակ ծածկված է եղել հողի հաստ շերտով: Միայն 19-րդ
դարի երկրորդ կեսին գյուղաբնակները բոլորովին պատահաբար են հայտնաբերել:
Այնուհետեւ 1985-87 թթ. պատերի քանդված մասերը նորոգել են, կապվել
է փայտյա տանիքը, վերածվել գործող եկեղեցու՝ ունենալով նաեւ քահանա:
Կենտրոնագմբեթ կառուցվածքով, խաչաձեւ հատակագծով եւ կրկնակի խաչթեւերով
աղոթատունը հիմնականում կանգուն է: Ծածկը հենված է Սարիղամիշից բերված
չորս փայտյա գերանների վրա: Ունի երկու կամարակապ դուռ: Արեւելյան
խաչթեւում կիսակլոր աբսիդն է՝ բարձր բեմով, եռաստիճանով, պատարագամատույցի
սեղանով: Մյուս խաչթեւերն ուղղանկյուն են: Ներսում՝ հարավային պատի
կենտրոնում, գոգավոր խորշ է արված: Հավանաբար դա նախատեսվել է ինչ-որ
արարողության, թերեւս մկրտության համար: Հարավային եւ արեւմտյան
մուտքերի դռների բարավորի վրա ագուցված են 12-13-րդ դարերի խաչքարերի
քանդակազարդ բեկորներ:
Հիմնական խաչթեւերն արտաքուստ ուղղանկյուն են, ներսից՝ կիսակլոր:
Ի մոտո գտնվում է հուշաղբյուր՝ ի հիշատակ 1988-ի երկրաշարժի անմեղ
զոհերի: Հարկ է նշել նաեւ, որ եկեղեցու հարեւանությամբ ապրող բնակիչն
աղոթատունն սկզբնապես օգտագործել է որպես հացահատիկի պահեստ: Սակայն
երազում նրան մի ծերունի է հայտնվել եւ պահանջել, որ մաքրի շենքն
ու ազատի ավելորդ իրերից: Հաջորդ օրն իսկ կատարվել է երազի ծերունու
պահանջը, եւ ցայսօր Աստծո տունը խնամվում է նույն սարակապցու ձեռքով:
ՕԾՈՒՄ ՍՐԲԱԼՈՒՅՍ ՄՅՈՒՌՈՆՈՎ
 Միքայել
Սրբազանը, իր օրհնությունը բաշխելով ներկա հավատավոր ժողովրդին,
եկեղեցականաց հանդիսավոր թափորով մուտք գործեց աղոթատուն: Այնուհետեւ
սկսվեց Ս. Աստվածածին եկեղեցու խաչի օծման հանդիսավոր կարգը: Համաձայն
Հայաստանյայց Առաքելական Ս. Եկեղեցու եւ մեր հոգեշնորհ հայրապետների
կանոնակարգած արարողության՝ տարածաշրջանի հոգեւոր հովիվ Տ. Մխիթար
քհն. Հարեյանը եւ Տ. Հուսիկ քհն. Գրիգորյանը, նախ ջրով, ապա գինով
լվացին խաչը: Որից հետո Սրբալույս Մյուռոնով օծվեցին գմբեթի խաչի
աջ եւ ահյակ թեւերը, վերին ու ստորին հատվածները՝ ձեռամբ Տ. Միքայել
արքեպս. Աջապահյանի: Օծումից հետո Սրբազան Հայրը «Պահպանիչ» աղոթքով
օրհնեց ներկա հավատավոր ժողովրդին: Հավարտ սրբազան արարողության՝
հավատացյալները երկյուղով ու ակնածանքով մոտեցան՝ համբուրելու, Սրբալույս
Մյուռոնով օծված ու սրբագործված, խաչը, որը քիչ անց բազմելու էր
եկեղեցու գմբեթին:
Այնուհետեւ այն, ներկաների հայացքների ուղեկցությամբ, վեր բարձրացվեց
եւ խնամքով տեղադրվեց գմբեթին: Եվ տարածեց խաչն իր թեւերը, տարածեց
Սարակապի հավատավոր ժողովրդի վրա: Խաչի տեղադրումից հետո ներկաներին
իր շնորհավորանքի ջերմ խոսքը հղեց Առաջնորդ Սրբազանը՝ ի մասնավորի
նշելով. «Խաչի նշանը մաքրում ենք, սրբում եւ Սրբալույս Մյուռոնով
օծում ենք, որպեսզի Տերը դրա միջոցով գործի մեր կյանքում եւ պահապան
դառնա այս գյուղին ու բնակիչներին: Հետեւաբար՝ գոհություն ենք ընծայում
Տիրոջը, որ մեզ տվեց հնարավորություն՝ 7-րդ դարի այս սքանչելի եկեղեցում
գտնվել եւ ձեռնամուխ լինել այն վերարթնացնելուն, որի քարերն աղաղակում
են, թե սա հայի երկիր է: Մենք էլ մեր խնամքով պետք է վերահաստատենք
այս իրողությունը»:
Նույն օրը Սրբազան Հայրն այցելեց նաեւ Ջրափիի Ս. Աստվածածին եկեղեցի,
ուր կատարվում են շինարարական աշխատանքներ:
ԱԼՎԱՐԴ ԿԱՂԶՎԱՆՑՅԱՆ
ԼՈՒՍԱՆԿԱՐՆԵՐԸ՝ ԳԵՎՈՐԳ ՂԱԶԱՐՅԱՆԻ
>>>
|
|
